Kusursuz bir prizmatik gözlüğün olması için, prizmatik gözlük camı reçetesi, kullanımı ve uygulaması hakkında tüm fizik ve geometrik-optik bilgilere sahip olmak gerekir.
Estetik göz önünde bulundurarak, doğru gözlük camı seçimi, gözlüğün kabul edilmesi ve rahat kullanabilinmesi için çok önemli bir faktördür. Özel hesaplamalar ile prizmatik camlarda incelik elde edilebilir. Prizmatik camlarda, genel olarak aberasyonlar (sapmalar) daha fazla olduğu için, müşteriyi muhtemel alışma süresine hazırlamakta fayda vardır. Prizmatik etki, kesinlikle prizmatik gözlük camı ile sağlanmalıdır, camın odak merkezini kaydırmak kesin çözüm değildir.
Desantrasyon (odak kaydırma) ile elde edilen prizmatik etki, gözlük camının daha fazla hatalara yol açmasına sebep olur, özellikle simetrik olmayan hatalar ortaya çıkar.
Doktor muayenesinde kullanılan ölçüm camlarındaki etkiyi aynen gözlükte de gerçekleştirebilmek için, üretici firma ölçüm koşullarını mutlaka bilmelidir. Prizmatik cam odaklamasında, gözlerin yapması gereken dengeleyici hareket dikkate alınmalıdır.
Prizmatik gözlük camı uygulaması , gözlükçünün standart işlerinden biridir. Buna rağmen birçok gözlükçü bu konuda tedirgin veya net bilgi sahibi değildir. Bunun için sebeplerden biri, prizmatik camlarda daha sık sorunlarla karşılaşılmasıdır. Prizmatik camların alışma süresi vardır, hatta bazı hasta ihtiyacı olduğu halde kullanamaz. Bunun dışında sipariş verilmesi, kontrolü ve odaklaması konusunda bilgi eksikliği söz konusudur.
Aşağıda prizmatik cam özellikleri ve doğru odaklama ile ilgili bazı bilgiler yer almaktadır.
Cam cinsleri, Kalınlık ve Ağırlık
Resim 1’de sipariş verilen tek odaklı prizmatik camların orantısını göstermektedir. Belirtilen prizmatik değer tek bir cam için geçerlidir, yanı her iki göz için de prizmaların dağıtılmış olduğunu düşünürsek göz kusuru bu değerin iki mislisidir. Buna göre prizmatik reçetelerin yaklaşık % 65’i 0,25 cm/m (prizma diyoptrisi) ile 6 cm/m arasındadır. 6 cm/m ile 12 cm/m arasındaki reçete değerlerleri %30 oranla çok daha düşüktür. Tek odaklı camlarda sadece %5 reçete 12 cm/m üzerindedir.
Tercih edilen cam cinsleri, CR 39 (Clarlet) ve Punktal’dır (Mineral 1,5indeks). Daha yüksek prizma değerlerinde, yüksek indisli camlar tercih ediliyor,örneğin Clarlet 1,6.
Progresif camlarda bu tablo yaklaşık aynıdır, sadece yüksek prizma uygulaması daha azdır.
Bazı, özellikle yüksek numaralı reçetelerde, teknik açıdan üretim olanakları da çok önemlidir.
Resim 2 de farklı prizmatik değerlerinin (12 cm/m – 20 cm/m) maksimum kenar kalınlıkları görünmektedir.Bu hesaplama siferik -3,00 dpt bir cam için ve 44mm genişliğinde bir model için yapılmıştır.
Yüksek prizma değerinde kenar kalınlıkları üretim açısından teknik olarak yaklaşık 30 mm ‘e kadar kenar kalınlığı üretilebilir. Ancak montaj açısından bakıldığı zaman bu değer çok daha sınırlıdır. Tecrübelere göre, 16 mm’e kadar kenar kalınlıkları montaj yapılabilir. Bunun üzerinde montajda ve kullanımda büyük sorunlar yaşanabilir, örneğin camlar kullanıcının gözüne değebilir. Resim 2 de görüldüğü gibi 25 cm/m üzerindeki reçeteler yukarıda belirtilen sebeplerden dolayı üretilmemektedir. Ayrıca oluşan optik hatalar da aşağıda belirtilecektir.
12 cm/m prizma ile farklı cam materiyelleri Organik camlar prizmatik reçetelerde kalınlık ve ağırlık açısından çoğunlukla en iyi seçimdir.
Resim 3’de farklı cam cinsleri için sph +2,00 dpt ve 12 cm/m taban dışta için karşılaştırılmıştır. Burada özellikle daha hafif olduğu için organik cam kullanılması tavsiye edilir. Ayrıca estetiğe önem veren hastalar için de yüksek indisli camlar da kullanılabilir.
Özellikle gözlüğün estetiği ve ağırlığı kullanıcının alışması ve rahatlığı için önemli faktörlerdir. Bu yüzden prizmatik gözlük camların özel hesaplanıp üretilmesinde fayda var. Örneğin Optima inceltme ile.
Özel inceltme işlemleri özellikle konveks camlarda ve prizma taban yönü dışarıda olan reçetelerde çok etkilidir. Prizmatik değerli konkav camlarda da birçok kez özel hesaplama daha iyi bir sonuç verebilir.
- Resim 4
sph : + 2 ,00 dpt 10 Prizma Taban dışarıda
Merkez Kalınlığı : – %22 farklı. Her iki camda aynı indekste olmasına rağmen.
Ağırlık: – % 35
Örnek : Siferik +2,00 dpt ; Prizma 10 cm/m Taban dışarıda
Resim 4 de görünen konveks cam numarası sph +2,00 dpt ve 10 Prizma Taban dışarıda Optima inceltme ile hesaplanmıştır. Standart üretime göre, kalınlığı %22, ağırlığı ise %35 azaltılabilir.
- Resim 5
Prizma 10 cm/m Taban dışarıda
Kenar Kalınlığı: – % 8,5 Her iki camda aynı indekste olmasına rağmen.
Ağırlık: – % 17Resim 5 : Örnek sph : -2,00 dpt, Prizma 10 cm/m Taban dışta
Buradaki örnekte prizmatik konkav bir cam görülmektedir. Kalınlık yaklaşık % 8,5 azalırken, ağırlık % 17 azalmaktadır.
Bu gibi özel hesaplamalar ancak sipariş programları ile gerçekleşebilir, örneğin ZEISS Visustore Online Sipariş Programı.
Optik Kalite
Prizmatik camlardaki optik sapmalar her zaman, aynı numarada prizmasız camdan daha fazladır.
Görme kalitesi, gözlük camının optik kalitesi ile ilintilidir. Prizmatik olmayan camlarda doğru cam bombesi seçimi ve asiferik veya atorik yüzey dizaynları ile sapmalar kullanım durumunda en aza indirgenebiliyor.Clarlet : sph +0,50 dpt ;
PrizmasızClarlet : sph +0,5 dpt ; Prizma 8 cm/m
Prizmatik olmayan (yukarıdaki resim) ve prizmatik (aşağıdaki) bir gözlük camı arasındaki fark. Her iki cam aynı bombededir.Resim 6 da Clarlet siferik +0,50 dpt bir camda oluşan prizmatik sapma ile siferik +0,50 pdt ve Prizma 8 cm/m olan bir cam arasındaki fark görünmektedir. Prizmatik gözlük camında görme hataları merkezin biraz dışında bile çok ciddi bir boyutta arttığı görünüyor.
Kaynak: Bay Konrad Saur, Gerhard Kelch, Carl Zeiss, Aalen
Bilgi için: Müyesser Altındağ
[email protected]