Optik Özellikler

Prizmatik gözlük camlarda, aynı değerde prizmatik olmayan gözlük camlara göre daha fazla optik hatalar oluşur.

Gözlük camında görme kalitesi, camın optik kalitesi ile belirlenir. Prizmatik olmayan gözlük camlarında, doğru cam yüzeyi seçimi ile yani asiferik veya atorik dizayn seçimi ile kullanım pozisyonundaki siferik ve astigmatik sapmalar en aza indirgenir.

Resim 1: Prizmatik bir gözlük camı ile prizmatik olmayan bir gözlük camında oluşan astigmatik sapmaların karşılaştırması

Clarlet Siferik

Resim 1’de +0,50 dpt prizmasız ve Clarlet sph +0,50 Prizma 8cm/m için farklı bakış yönlerinde oluşan astigmat sapmalar görüntülenmiştir.

Prizmatik gözlük camlarında merkez dışında camın dış kısmında sapmalar çok belirgin bir değere (dpt. ve cyl) ulaştığı görünüyor. Bunun dışında bu değerler asimetrik dağıtılmıştır. Böylece ayrıca binoküler görme için de dezavantajlar oluşur, değişik bakış yönlerinde farklı görme gibi.

Hissedilen sapmalar gözlük camındaki değerin dağılımı ile ilintilidir. Bunun için prizmatik gözlük camlarda kullanıcılar daha etkin ve alışmış olmadıkları bir sapma hisseder. Bu durum birçok müşteri tarafından özellikle ilk kullanıldığı günlerde çevresel görüntü bozukluğu (yerin eğimli görünmesi) olarak veya oriyentasyon problemi olarak algılanır. Ancak vizüell görme sistemimiz bu bozuklukları çok kısa bir sürede dengeleyebilir.

Böylece çevresel görme yeteneği kısa zamanda normalleşir. (Aksi takdirde progresif camlara alışılamsı mümkün olmazdı).

Müşteriyi meydana gelebilecek alışma süresine prizmatik gözlüğü vermeden önce hazırlamakta büyük fayda var.

Prizmatik gözlük camlarında oluşan büyük optik hatalar, siferik veya atorik gözlük camlarında olduğu gibi asiferik veya atorik bir cam yüzeyi ile önlenemiyor. Bu ancak kişiye özel hesaplanmış ve üretilmiş gözlük camlarında uygulanmaktadır.

Örnek: Gradal Individual FrameFit veya Clarlet Individual.

Odak kaydırma (desantrasyon) ile elde edilen prizmatik etki

Carl Zeiss’in (sipariş) prizmatik gözlük camlarında optik hataları dengeleyen ve her bir yüzey için özel hesaplanmış optik arka yüzeyi vardır. 2cm/m (2 prizma diyoptrisi) değerinin üzerinde bu sapmalar dengelenmediği takdirde hissedilebilir derecedir.

2 cm/m prizmadan yüksek bir değer desantrasyon (odak kaydırma) ile kesinlikle oluşturulmamalıdır. Cam üreticileri prizmatik etkiyi odak kaydırarak değil, prizmatik gözlük camı siparişi vermeyi tavsiye eder. Sebepleri aşağıda açıklanmaktadır.

Resim 2: Prizmatik olarak sipariş verilen (yandaki resim 2’de) ve desantrasyon ile elde edilen (aşağıda) prizma arasındaki fark.Resim 2’de prizmatik bir camda oluşan görüntü gösterilmiştir.

Odak noktasından düz bakıldığında gözlük camında istenilen dioptrik değer oluşmaktadır. Optik hata olmayan alan odak noktasının etrafında simetrik olarak yer almaktadır. Odak noktasının dışındaki bakış yönlerinde daha önce tarif edilen optik hatalar oluşmaktadır.Resim 1: Bu sapmalar geniş bir periferik alanda simetrik olduğu için binoküler görme de yaklaşık aynı etki oluşur ve çok rahatsız etmez. Buna karşılık odak kaydırmalı gözlük camındaki odak noktası optik merkeze göre (resim 2) kaydırılmış pozisyondadır. Düz ve ileri doğru bakıldığında dahi optik hatalar oluşur. Bakış hareketlerinde ek olarak (sağ sol farklı) hatalar oluşur. Bu da binoküler görmeyi engeller. Carl Zeiss’de üretilen kişiye özel atorik arka yüzey sayesinde prizmatik sipariş verilen gözlük camları odak noktasında düzeltilir ve simetrik olarak dengelenir. Bu yüzden siferik – prizmatik olarak sipariş verilen gözlük camları çoğu zaman ölçümde astigmat değerler gösterir (ölçüm kısmına bakınız) 2 cm/m desantrasyon ile elde edilmiş prizmada odak noktasındaki sapma 1/8 dpt’den fazladır.

Bu sınırdan sonra prizmatik camlar mutlaka sipariş verilmelidir. Aynı zamanda yukarıda belirtilen sebeplerden dolayı prizma sağ ve sol göze mutlaka eşit olarak dağıtılmalıdır.

Işık hatası (Işık büyütme hatası)

Beyaz bir nesneden gelen ışık prizma tarafında veya prizmatik bir camdan renklerine bölünür. Böylece bir nesneden birçok yan yana duran renkli resimler oluşur, bu resimlerin büyüklüğü her bir dalga boyu için ayrıdır.

Resimlerin farkı (renk sapması,yansıması) prizmadan ve camın Abbe değerinden kaynaklanır.

Renk Sapması

Pchrom = P Örnek: 10 cm/m = 0,22 cm/m
V 45

Renk sapmaların algılama sınırı 0,12 cm/m’ dedir. Bu değer Punktal bir camda 6 cm/m bir prizmaya tekabül eder. Renk sapmaları görmeyi engeller ve renk algılamasına, örnek; koyu/açık renk sınırları (cam ışıkları vs.) bozulmasına sebep olabilir.

Grimm ve Lahres farklı Prizmatik camlarla Abbe Değeri 59 kişideki görme netliği değişimini inceledi. 8cm/m den itibaren görme netliği belirgin bir şekilde azalmaktadır.

Her insan bu renk sapmalarını farklı algılar. Çoğunlukla ilk zaman fark edilen renk sapmaları daha sonra görme sistemi tarafından dengeleniyor.

Renk sapma hataları prizmatik gözlük camlarında mevcuttur, ancak çok olumsuz his edilmez.

Yüksek görme yeteneği olan hastalarda dikkatli olmak gerekir, bu hastalarda yüksek Abbe değerli cam cinsleri kullanmakta fayda var.

Her bir tedarikçi prizmatik gözlük camı için farklı bir prosedür izlemektedir.

Kaynak: Wissenschaftliche Publikationen Augenoptik Nr.4 Konrad Saur , Gerhard Kelch

Bilgi için: Müyesser Altındağ
m.altindag@cem-fa.com.tr